Yüz felci hem fonksiyonel hemde estetik bir sorundur. Kişi gözünü kapatamaz, ağız köşesi aşağıya kayar, çiğneme hareketini tam yapamaz, yüzün felçli olan kısmında yüz çizgileri kaybolur, yanak dokusu aşağı sarkar. En kötü yanı mimiklerinizin kaybolmasıdır. Karşımızdaki ile en etkili haberleşme yollarından biri olan mimiklerin kaybı oldukça fazla sıkıntı yaratır. Kişi sevincini, kızgınlığını ifade edemez.

Yüz felcinin düzeltilmesi erken ve geç dönemde farklılıklar gösterir. Ayrıca bazı yöntemler dinamik (felcin düzeltildiği bölge yeniden hareket kabiliyeti kazanır), bazı yöntemler ise statikdir (ameliyat edilen bölge hareket kazanmaz, sadece felcin sebep olduğu duruş bozukluğu giderilir).

1821 yılında Charles Bell, yüzdeki mimiklerden yüz sinirlerinin sorumlu olduğunu bulduğunda yüz felci ile ilgili çalışmalar başlamış oldu. Drobnick 1879 yılında ilk kez bir yüz sinirini onardı. Bu çalışmalar günümüze kadar geldi ve halen devam etmektedir. Yüz felci, yüzdeki mimikleri oluşturan çok sayıda kası etkilediğinden günümüzde halen ideal bir tedavisi yoktur.

Tedavide amacımız felçden etkilenen tüm kaslara fonksiyon kazandırmak değil yüzde kayba uğramış belli başlı hareketleri kazandırmaktır.

Yüz felci tam yada kısmi olabilir. Sinirlerin yaralandığı bölgeye göre tükrük salgısında, gözyaşı salgısında ve tat almada farklılıklar oluşabilir.

Yüz felcinin sebepleri çok farklı şeyler olabilir. Örneğin bazı viral enfeksiyonlar(Ramsay-Hunt sendromu), kulak-önü, yanak bölgesindeki kesiler, soğuk ve rüzgara maruz kalma, bazı kafa içi tümörler(beyin tümörleri), orta kulak iltihabı, dış kulak yolu iltihabı, mastoidit, polimiyelit, lepra, influenza, sifilis, tüberküloz,botulinum toksin zehirlenmesi, AIDS, doğum sırasındaki travma, kafa tabanı kırıkları, beyin kanaması, yüze alınan künt darbeler, ani basınç değişiklikleri, operküler sendrom, hipertroidi, gebelik, akut porfiri, Miller-Gubler sendromu, şeker hastalığı, hipertansiyon, bazı vitamin (vitamin-A gibi) eksiklikleri, parotis tümörleri, bazı zehirlenmeler, multipl sklerozyüz felcine yolaçabilir.

Felç 3 aşamada değerlendirilir. Öncelikle yüzün hangi tarafının etkilendiği tespit edilir sonra felcin sebebi araştırılır. Sebep tespit edildikten sonra klinik muayeneye sıra gelir. Klinik muayenede hastanın alnını kırıştırması, gözlerini açıp sıkıca kapatması, dişler kapalı iken dudaklarını açıp dişlerini göstermesi, ıslık çalması istenir. Mimik hareketlerindeki kayıplara göre yüz felci değerlendirilir.

YÜZ FELCİNİN TEDAVİSİ

Yüz felcinin düzeltilmesi için yapılan ameliyatları 2 gruba ayırabiliriz: dinamik ve statik ameliyatlar.

Dinamik ameliyatlar, felçli bölgeye tekrar eski istemli hareketlerini kazandırmak için yapılır. Bu ameliyatlarda çalışmayan yüz siniri onarılır, çalışmayan kaslara hareket vermek üzere kas-tendon nakilleri yapılır yada serbest kas nakilleri yapılır.

Statik ameliyatlarda ise hasta istemli hareketlerini kazanmaz, fakat o bölgedeki kas felcine bağlı olan asimetri ve duruş bozukluğu giderilir. Örneğin felçli alandaki sinir kesisinin onarılması yada araya sinir yaması konarak kasların tekrar hareket kazanmasının sağlanması dinamik bir ameliyattır. Gözkapağı kapanmayan bir hastaya altın implant yerleştirilmesi ise (göz kapağına altın implant yerleştirilerek altının ağırlığı ile kapanmayan gözkapağının kapanması sağlanır) statik bir ameliyattır.

Bir total yüz felci vakasında ne tür bir ameliyat yapılırsa yapılsın kişi tam olarak eski yüz hareketlerine kavuşamaz. Zaten böyle tam yüz felci olan vakalarda amacımız tüm yüz hareketlerini geri kazandırmak değil, yüzdeki ana hareketleri kazandırmak, yüzdeki asimetriyi ve duruş bozukluğunu gidermektir. Genellikle yapılan ameliyatlar şunlardır:

Dinamik ameliyatlar:
Kesik yüz sinirinin onarılması
Sinir yaması ile onarım
Yüze yakın bölgedeki kasların -örneğin şakak kasının, çiğneme kaslarından masseter kasının, çenealtı kaslarından digastrik kasın- yüze getirilerek hareket sağlanması
Yüzün karşı tarafından canlı sinir nakli ile yapılan onarım
Mikrocerrahi ile serbest kas ve doku nakli ile yapılan onarım

Statik ameliyatlar:
Gözkapağına altın implant yerleştirilmesi
Yüz germe ameliyatı ile yüzdeki asimetrinin düzeltilmesi
Kaşlara ve dudak kenarına yapılan asma ameliyatı ile bu bölgelerdeki sarkmanın düzeltilmesi
Alt gözkapağına yapılan sarkmayı önleyici ameliyatlar (lateral kantopeksi, lateral kama -wedge- eksizyon)

Yüz felci, ayrıca yüz felcinin oluştuğu zamana göre de değerlendirilmelidir. Akut yüz felci son 1 yıl içinde oluşmuş vakalardır, kronik yüz felci ise felcin oluşmasından günümüze 1 yıldan fazla zaman geçmiş vakalardır. Tedavi planlanırken bu geçen sürede gözönüne alınmalıdır. Eğer yüz sinirlerinin yaralanması çok yeni olmuşsa hemen ameliyatla kesik sinirlerin onarılması gerekir. En iyi sonuç bu onarımla alınır. Eğer sinir uçları ucuca getirilip dikilemiyecek durumda ise -arada kayıp varsa- araya sinir yaması konarak onarım yapılabilir. Kronik vakalarda ise öncelikle yüz sinirinin durumu değerlendirilir. EMG gibi tetkikler istenir. Hastanın durumuna göre yukarıdaki ameliyatlardan en uygunu planlanır. Bu ameliyatları planlarken mutlaka hasta görülmeli, hastaya göre planlama yapılmalıdır.